Św. Augustyn w celi – kwatera poliptyku z Füssen
Obraz przypisany Witowi Stwoszowi i jego warsztatowi przez Ernsta Buchnera
Św. Augustyn w celi – obraz tablicowy przypisywany Witowi Stwoszowi i jego warsztatowi.
Obraz będąc jedną z 6 zachowanych do dnia dzisiejszego kwater ołtarza z opactwa St. Manga w Füssen z ok. 1503 r. i po raz pierwszy zostanie publicznie zaprezentowany w Polsce.
Na wystawie pokażemy także grafiki ze zbiorów Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Najstarsze miedzioryty w zbiorach muzeum datowane na XV i XVI wiek oraz cztery przedstawienia św. Augustyna z XVII i XVIII wieku.
Obraz „Św. Augustyn w celi” prezentowany dzięki uprzejmości właściciela Pana Tomasza Jabłońskiego.
Wystawa przedłużona do 27 lutego.
Dr Ewa Korpysz, kustosz MAW
Wit Stwosz, bardziej znany jako rzeźbiarz, tworzył też malarstwo tablicowe. W latach 1503 – 1505 wykonał polichromię skrzydeł poliptyku w Münnerstadt, z legendą św. Kiliana. Na podstawie analogii Stwoszowi zostało też przypisane przez Ernsta Buchnera w artykule Veit Stoss als Maler (Wit Stwosz jako malarz, „Wallraff-Richartz-Jahrbuch” t. 14, 1952) retabulum z benedyktyńskiego opactwa St. Mang w Füssen w południowej Bawarii (ok. 1503), dziś zachowane w stanie rozproszonym.
Nastawa z Füssen składała się z szafy środkowej, zawierającej rzeźby, oraz z dwóch par ruchomych skrzydeł, obustronnie dekorowanych. Skrzydła wewnętrzne od strony szafy były zdobione zaginionymi dziś reliefami o nieznanej treści. Na pozostałą dekorację składało się 12 malowanych kwater z wizerunkami świętych. Z tego zespołu do dziś istnieje 6 tablic. Dwie z apostołami zgrupowanymi po trzech: św. Andrzej, Piotr i Paweł oraz św. Jakub Starszy, Młodszy i Jan Ewangelista. Dwie następne z wizerunkami wspomożycieli: św. Magnusa, Dionizego i Jerzego oraz św. Idziego, Erazma i Błażeja (obecnie w Staatsgalerie Füssen).
Dwie kolejne tablice były umieszczone po obu stronach zewnętrznego skrzydła poliptyku, u dołu (dziś w zbiorach prywatnych). Wewnętrzna kwatera przedstawiała orędowniczki: św. Barbarę, Katarzynę, Małgorzatę i Dorotę, a na odwrocie, widoczny przy całkowitym zamknięciu ołtarza, znajdował się wizerunek św. Augustyna. Sąsiadował z trzema innymi przedstawieniami ojców kościoła, dziś niezachowanymi.
Przedstawienie św. Augustyna jest utrzymane w konwencji późnogotyckiego stylu łamanego. Pogrążona w lekturze postać siedzi na tronie pod baldachimem, w celi oświetlonej gomółkowym oknem. W oddaniu wnętrza i skromnego umeblowania artysta posłużył się perspektywą umowną. Święty jest odziany w dynamicznie drapowane szaty o ostrych załamaniach i charakterystycznych dla warsztatu Stwosza wywinięciach. Obraz jest utrzymany w stonowanych, nieco przygaszonych barwach. Tak, jak w innych jego obrazach pod warstwą malarską nie ma rysunku przygotowawczego.
Wit Stwosz (1447/1448 – 1533)
Stosz, Veit Stoss – rzeźbiarz, grafik, malarz, wybitny przedstawiciel późnego gotyku.
Wczesne prace Stwosza nie są znane. W 1477 r. jako dojrzały artysta przybył do Krakowa by wykonać retabulum do Kościoła Mariackiego. Pentaptyk z Zaśnięciem Marii i scenami z życia Marii i Jezusa, ukończony w r. 1489, był największą w Europie gotycką nastawą ołtarzowa i przyniósł rzeźbiarzowi sławę.
Ok. 1491 r. Stwosz wykonał dla Kościoła Mariackiego kamienny Krucyfiks, zamówiony przez Henryka Slackera. Był też twórcą marmurowych nagrobków Kazimierza Jagiellończyka w katedrze krakowskiej (1492), bpa Piotra z Bnina w katedrze we Włocławku (1493-94) i arcybpa Zbigniewa Oleśnickiego w katedrze w Gnieźnie (1495), oraz odlanej w brązie płyty Kallimacha (Filipa Buonaccorsi) u dominikanów w Krakowie (1496-1500).
W 1496 r. wrócił do Norymbergi jako uznany rzeźbiarz. W 1499 r. wykonał Epitafium Volckamera w kościele św. Sebalda. Zajmował się handlem i spekulacjami finansowymi. Skazany za sfałszowanie weksla na publiczne napiętnowanie i zakaz opuszczania miasta, uciekł do Münnerstadt, gdzie wykonał swe wielkie dzieło malarskie – polichromię skrzydeł ołtarza św. Kiliana (1503-1504). W zbliżonym czasie powstały wizerunki świętych na skrzydłach poliptyku z Füssen, przypisywane Stwoszowi na podstawie analogii stylistycznych. Z tego ołtarza pochodzi kwatera ze św. Augustynem.
W 1507 r. Stwosz ułaskawiony przez cesarza Maksymiliana wrócił do Norymbergi. Jego późne dzieła to Pozdrowienie Anielskie dla kościoła św. Wawrzyńca (1518) oraz Ołtarz Bamberski (1523).
