„Poezje są jak świątyń barwne szyby”? Słowo o witrażu w liryce Młodej Polski

Wykład towarzyszący wystawie „Światłem malowanie. Witraże i mozaiki Krakowskiego Zakładu S.G. Żeleński (1902-1952)”. Udział w wykładzie w cenie biletu na wystawę. Po wykładzie możliwość oglądania wystawy do 20:00.

Celem spotkania będzie namysł nad twórczymi przekształceniami tematu witrażu w poezji Młodej Polski. Lektura tomów lirycznych z lat 1890–1918 umożliwiła odkrycie nieprzebadanego dotąd, intrygującego zjawiska. Na przełomie wieków w barwnych oknach dostrzegano rozmaite „wariacje obrazowe”. Wśród najciekawszych realizacji tematu wskazać można na przykład witraż-oko, witraż-kwiat, witraż-łzę, witraż-gobelin, witraż opowieść, witraż-dźwięk, witraż, który zyskał płeć (w dodatku żeńską), a także serię utworów, które ożywiają wizerunki z konkretnych barwnych szyb. Nie ulega wątpliwości – witraż, ulubiony już przez romantyków architektoniczny detal świątyni, użyty i sfunkcjonalizowany jako obraz poetycki, niczym pryzmat ogniskuje w sobie rozmaite znaczenia. Czasami staje się wręcz metaforą samej poezji.

Wykładowca: dr Rozalia Wojkiewicz

doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, badaczka Młodej Polski. Rozprawę doktorską W spektrum Wyspiańskiego. Witraż w poezji Młodej Polski – między obrazową aluzją a syntezą dążeń estetycznych epoki obroniła z wyróżnieniem w 2019 roku. Praca uzyskała finansowanie Narodowego Centrum Nauki (grant Preludium), drugą nagrodę za rozprawę doktorską z dziedziny humanistyki w Konkursie im. prof. Aliny „Inki” Brodzkiej-Wald (2020), drugą nagrodę w Konkursie na najlepszą pracę doktorską z dziedziny nauk o kulturze, organizowanym przez Narodowe Centrum Kultury (2020) oraz nominację Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do Nagrody Prezesa Rady Ministrów (2020). Autorka książki W spektrum Wyspiańskiego. Witraż w poezji Młodej Polski (Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2022), wydanej staraniem Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza w ramach grantu Doskonała Nauka. Wsparcie Monografii Naukowych (Ministerstwo Edukacji i Nauki). Książka otrzymała nominację do Nagrody im. Jana Długosza (2023) i Nagrodę Rektora UAM (2023).

Zdjęcie: Wiosna, witraż w d. gmachu Towarzystwa Kredytowego w Krakowie, proj. Henryk Uzięmbło, wyk. Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński, 1909, fot. Maciej Walaszczyk