Wystawa prac Alexandra Adamsa Od ruin do Odkupienia/ From Ruin to Redemption zawiera obrazy nawiązujące do akademickiego religijnego malarstwa XIX wieku. Zainspirowały je zachowane fotografie przygotowawcze do obrazów, na których zamiast wspaniałych wizji możemy zobaczyć gołe ściany pracowni, zgrzebne płótno zamiast wspaniałych szat, kije szczotek zamiast włóczni. Jak pisze artysta: „Nienarzucająca się godność i prawda ubogiej scenerii, wyzierająca z oryginalnych fotografii intrygowała mnie. Starałem się w moim malarstwie oddać przedziwny majestat, jaki w nich odkrywałem”. Artysta od dzieciństwa był zafascynowany ruinami, zwłaszcza zamków w Anglii i Walii. Jego pierwsze obrazy ruin z czasów II wojny światowej powstały w czasie studiów w Goldsmith College w 1995. Na wystawie znajdą się także obrazy przedstawiające ruiny warszawskiej katedry św. Jana Chrzciciela namalowane z myślą o obecnej prezentacji.

Ostatnio artystę szczególnie interesuje problem ikonoklazmu i destrukcji dzieł sztuki, do której odnoszą się obecne na wystawie rysunki. „Siła zniszczonego obrazu jest moim zdaniem niezaprzeczalna i (dla mnie) fascynująca. Takie przykłady odpychają i budzą emocje; odczuwam melancholię i żal oglądając okruchy dzieł sztuki, ale rozumiem czyjeś pragnienie aby pozostawić własny ślad. Choć samemu mogę pozostawić świadectwo mojej egzystencji w sztuce, rozumiem żal i złość, które prowadzą do niszczenia tego, co jest piękne”.

Alexander Adams (ur. 1973, Londyn) jest brytyjskim artystą, pisarzem, krytykiem i teoretykiem sztuki. Studiował w Goldsmiths College w Londynie, a następnie wystawiał na całym świecie od 1995 roku. Jego prace znajdują się w zbiorach Victoria & Albert Museum (Londyn), National Museum of Wales (Cardiff), Walker Art Gallery (Liverpool), Państwowego Muzeum Darwina (Moskwa), Miejskiej Galerii Sztuki (Warna), a także w licznych kolekcjach prywatnych i korporacyjnych na całym świecie. W 2018 r. otrzymał stypendium artystyczne przyznawane przez Francis Bacon MB Art Foundation w Monako. Mieszka i pracuje w północnej Anglii.

Wystawiał między innymi w Wrexham Arts Centre w Walii (2002), Galerie Bischoff w Berlinie (2010), Bodelwyddan Castle (2013-14), Walker Art Gallery w Liverpoolu (2015) i Fitzrovia Gallery w Londynie (2023).

Jego teksty krytyczne ukazywały się w czasopismach „Apollo”, „British Art Journal”, „Burlington Magazine”, „The Critic” i „The Jackdaw”.

W 2022 wydał książkę Artivism: The Battle for Museums in the Era of Postmodernism (Artywizm: Bitwa o muzea w czasach postmodernizmu).

„W Dwóch Minutach Nienawiści najgorszy był nie obowiązek uczestnictwa, lecz niemożność zdystansowania się. Nie mijało trzydzieści sekund, a nie trzeba było już udawać. Potworne upojenie strachem i żądzą mordu, gotowość odwetu, torturowania, miażdżenia czaszek młotem przepływała przez całą grupę jak prąd, przeobrażając jej członków nawet wbrew ich woli w wykrzywionych wrzeszczących obłąkańców, których gniew był abstrakcyjną, nieukierunkowaną emocją dającą się przenosić z jednego obiektu na drugi jak płomień lampy lutowniczej”.

George Orwell, 1984, tłum. Dorota Konowracka-Sawa

W 2020 roku byliśmy świadkami bezprecedensowej fali niszczenia pomników w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej, której źródłem było pragnienie odwetu na dawnych kolonizatorach, czy raczej ich potomkach. Wydarzenia te można uznać za nowy przejaw ikonoklazmu pojmowanego jako „akt uszkodzenia obrazu lub znaku, zgodny z wzorcem zachowania powiązanym z szerszym ruchem ideowym i działaniami większej liczby osób o podobnych intencjach, działających w różnych miejscach i czasie, w ramach danego prądu lub ery”. Należy odróżnić go od wandalizmu, którego akty nie wynikają z wzorców kulturowych. Ten nowy przejaw ikonoklazmu nie jest pozbawiony historycznych analogii, sięgających czasów i społeczeństw starożytnego Egiptu, Bizancjum, hiszpańskiej konkwisty Ameryki Środkowej, Reformacji, Wahhabizmu, rewolucji francuskiej i bolszewickiej. Przykłady niszczenia dzieł sztuki inspirowane ikonoklazmem w XX wieku są aż nazbyt liczne by je wymieniać. Wystawa „Od ruin do Odkupienia” jest owocem artystycznej refleksji na temat tego zjawiska.

Oprócz aktów destrukcji dzieł sztuki, całe jej obszary bywały skazywane na zapomnienie i powolne zniszczenie w magazynach muzealnych. Takim nurtem stała się w XX wieku sztuka akademicka. Polska była jednym z niewielu europejskich krajów, gdzie wielkie dzieła sztuki akademickiej, na pierwszym miejscu „Bitwa pod Grunwaldem” Jana Matejki, cieszyły się nieprzerwanym szacunkiem. Obecne na wystawie obrazy inspirowane fotografiami pomocniczymi, przedstawiającymi modeli pozujących do obrazów religijnych, są wyrazem hołdu dla tych nieznanych współtwórców obrazów, które cieszyły się ogromną popularnością, lecz w XX wieku zostały przez modernistyczne nurty w kulturze skazane na niebyt.

Z okazji przypadającej w tym roku 80 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego artysta przekazał na rzecz Muzeum Archidiecezji Warszawskiej obraz Ruiny, Warszawa, 1945

„Jest mi niezmiernie miło przekazać mój obraz Ruiny, Warszawa, 1945 (2024) Muzeum Archidiecezji Warszawskiej w 80. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Mając świadomość ogromnego znaczenia tego wydarzenia w historii i świadomości narodowej Polaków, przekazuję tę darowiznę w akcie szacunku. Mam nadzieję, że ten drobny dar będzie wyrazem zagranicznego uznania dla odwagi Polaków w stawianiu oporu tyranii i dążeniu do niepodległości narodowej. Nie może być lepszego domu dla tego obrazu niż Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, gdzie obraz będzie przypominał widzom o kardynalnych związkach między wiarą religijną, uczuciami narodowymi i kulturą fizyczną”.   [Alexander Adams]

foto: Ruiny, Warszawa, 1945, (namalowany 2-8 kwietnia 2024), nr O/24/10, olej na na płótnie, 40 x 30 cm

Oprowadzanie autorskie – 22 września (niedziela) g. 12:30. O obrazach opowiadać będzie autor – Alexander Adams, oprowadzanie w języku angielskim.

Wystawa Alexander Adams. Od ruin do Odkupienia | From Ruin to Redemption otwarta jest od 20 września 2024 r. do 2 lutego 2025 r. [wt-pt: 12.00- 17.00 oraz sob-nd: 12.00-16.00]

Patroni medialni:

Radio Warszawa | Stacja 7 | Tygodnik Idziemy | Tygodnik Niedziela| Tygodnik Gość Niedzielny