Wystawa ZANURZONY W PIĘKNIE poświęcona jest osobie i twórczości o. Efrema Marii z Kcyni, kapłana, patrioty, rzeźbiarza, malarza i grafika.

4 grudnia 2020 roku minęło 50 lat od śmierci o. Efrema, która była impulsem do przybliżenia osoby wybitnego i mało znanego w kraju kapłana, któremu udało się pięknie połączyć służbę Bogu z aktywnością twórczą, i to na wielu polach sztuk plastycznych.

Stanisław Klawitter urodzony w Kcyni w 1894 r., przyjął zakonne imię Efrem Maria a wszystkie swoje prace podpisywał „Efrem z Kcyni”, w ten sposób upamiętniając swoją mała ojczyznę.

Naukę rysunku rozpoczął u gnieźnieńskiego artysty Wiktora Gosienieckiego (1908-11), następnie studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie oraz w szkolne malarskiej benedyktynów w Beuron. W czasie I wojny światowej został wcielony do wojska, a za krytykę działań Niemców (podpalanie katedry w Reims) został uwięziony we Wrocławiu. Tam poznał i zaprzyjaźnił się z kapucynem o. Efremem Faconem, także więźniem. Ta znajomość zrodziła wybór życia zakonnego w zgromadzeniu franciszkańskim. Do Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów wstąpił w roku 1920 w Prowincji Galicyjskiej. W roku 1922 przeniósł się do Belgijskiej Prowincji Kapucynów. W roku 1925 przyjął święcenia z rąk Prymasa Belgii – kardynała Josepha Merciera, w jego prywatnej kaplicy w Mechelen. Po świeceniach, dzięki wsparciu kardynała Merciera, kontynuował kształcenie artystyczne w Lowanium (Belgia). Dalsze lata o. Efrema to działalność artystyczna w wielu ośrodkach kapucyńskich i nie tylko, gdzie na zlecenia wykonywał dzieła zdobiące miejsca kultu oraz inne prace plastyczne. Zrealizował wystroje świątyń m.in. we Francji, Hiszpanii, Włoszech i w Belgii. W Polsce to m.in. : płaskorzeźby do gnieźnieńskiej katedry, pomnik prymasa Dalbora, witraże w kościele w rodzinnej Kcyni i Inowrocławiu. W latach 50 i 60 o. Efrem podupada na zdrowiu i leczy się w Instytutach Psychiatrycznych. W latach 60 rozpoczyna starania o paszport dyplomatyczny aby powrócić do Polski. Ostatecznie w 1965 roku wraca do kraju, przez jakich czas mieszka w Kcyni, w Zakroczymiu a od 1967 r. w Warszawie w klasztorze Kapucynów na ul. Miodowej, gdzie umiera i gdzie w kryptach kościoła spoczął w grudniu 1970 roku.

W swoim 76 letnim życiu Efrem połączył służbę Bogu jako kapłan-zakonnik z drogą artystyczną, którą wiernie i pięknie służył Kościołowi.

Na wystawie w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej znajduje się blisko 100 prac o. Efrema, z tego 30 rysunków wypożyczonych z Biblioteki Narodowej w Warszawie oraz obrazy ze zbiorów Braci Mniejszych Kapucynów. Prace te nie są dostępne na co dzień i obecna wystawa stanowi jedyną okazję do zapoznania się malarstwem Efrema. Ponad to na wydrukach wielkoformatowych przedstawione zostały pomniki, w tym ten który rozsławił o. Efrema w świecie – wyróżniony na wystawie sztuki antycznej i współczesnej w Chicago w roku 1932, model mauzoleum kardynała Merciera.

W gablotach pokazujemy dokumenty związane z życiem zakonnym kapucyna, w tym m.in.: zaświadczenie otrzymania tonsury, świadectwo święceń kapłańskich, które o. Efrem przyjął z rąk kardynała Merciera, Prymasa Belgii w roku 1925, pozwolenie na sprawowanie sakramentów w belgijskiej diecezji Liège; zdjęcia kapucyna, w tym z kard. Augustem Hlondem – Prymasem Polski, który zlecił mu wykonanie 16 płaskorzeźb do katedry gnieźnieńskiej oraz pomnik prymasa Polski – kardynała Edmunda Dalbora (pokazywany w formie wydruku); korespondencja miedzy o. Efremem a kard. Mercierem, z którym łączyła go serdeczna więź; ciekawe jest także korespondencja z o. Hieronimem z roku 1965 – odpowiedzi na starania o. Efrema o powrót do Polski. Należy wspomnieć, że chodź o. Efrem całe życie działał twórczo głównie poza Polską, to sprawy narodowe nosił w sercu i gdzie tylko mógł rozsławiał kraj i podkreślam swoje pochodzenie. O popularności i randze dzieł o. Efrema świadczą też wycinki prasowe związane z jego działalnością artystyczną. Warto podkreślić, że o. Efrem jest twórcą pierwszego projektu graficznego okładki Rycerza Niepokalanej (1922) oraz wykonał 28 ilustracji do Kwiatków św. Franciszka. Reprodukcje tych prac także pokazywane są na wystawie w muzeum.

Pragniemy wspomnieć, że przygotowania do ekspozycji rozpoczął śp. ks. Mirosław Nowak, dyrektor Muzeum Archidiecezji Warszawskiej.

Wystawę przygotowała i katalog opracowała s. Natanaela Błażejczyk z inicjatywy Braci Mniejszych Kapucynów, z Prowincji Warszawskiej.

Wernisaż odbył się 24 czerwca 2021 z udziałem Ks. Bp Michała Janochy, Przewodniczącego Rady ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego KEP oraz Prowincjała o. Łukasza Woźniaka.
Prace o. Efrema można oglądać do 11 września 2021 r. w muzeum na ul. Dziekania 1. Jednocześnie w kościele ojców kapucynów na ul. Miodowej w Warszawie można oglądać wystawę planszową poświęconą o. Efremowi z Kcyni (dostępna w godzinach otwarcia kościoła).

W dniu 9 wrześnie (czwartek) odbędzie się w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej sesja poświęcona o. Efremowi Klawitterowi.

HARMONOGRAM SYMPOZJUM

W Muzeum Archidiecezji Warszawskiej dostępna są dwie publikacje poświęcone o. Efremowi oraz katalog wystawy.

• Zanurzony w Pięknie. Efrem Maria z Kcyni (1894-1970), kapucyn Stanisław Klawitter, 2020
• Efrem Maria da Kcynia, Roma 2020, Instytut Historyczny Kapucynów w Rzymie, publikacja w języku włoskim i polskim